Dubai’de düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’nda (COP28) fosil yakıtlardan kademeli geçiş çağrısı yapan anlaşma taslağı onaylandı.
COP28 Başkanı Sultan el-Jaber, anlaşmanın iklim değişikliğine “kapsamlı bir yanıt” sunduğunu ve “1.5 dereceyi ulaşılabilir tutmaya yönelik sağlam bir eylem planını” temsil ettiğini söyledi.
Anlaşma metninde konferans katılımcılarının birçoğunun talep ettiği gibi, ülkelere enerji sistemlerinde fosil yakıtların kullanımından vazgeçmeleri çağrısında bulunuluyor.
Metin, sıcaklık artışlarını 1.5C ile sınırlandırılması için derin, hızlı ve sürekli azaltımlara ihtiyaç olduğunu kabul ediyor.
Anlaşmada “ilk kez fosil yakıtlardan bahsedilmesi” müzakerecilerin çoğu tarafından önemli bulundu.
COP28’den bildiren BBC İklim Muhabiri Esme Stallard, anlaşma metnindeki değişiklikleri ana hatlarıyla şöyle özetliyor::
“Üstlenebilir” yerine “Katkıda Bulunabilir”
Eski metin, ülkelerin bir dizi eylem “üstlenebileceğini” söylüyordu. Artık metin “ülkeleri katkıda bulunmaya çağırıyor”.
“Azaltım” yerine “geçiş yapma”
Önceki taslakta ülkelerin “fosil yakıtların hem tüketimini hem de üretimini azaltabileceği” belirtiliyordu. Şimdi ülkelere “enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan kademeli geçiş için katkıda bulunmaya” “çağrıda bulunuyor”.
Salımların tepe noktasına ulaşması
Son taslakta, küresel ısınmayı 1.5C ile sınırlamak için sera gazı salımlarının 2025 yılına kadar tepe noktasına ulaşması gerektiği belirtiliyordu. Oysa yeni taslak, bilimsel modellemelerde salımların 2025 yılına kadar tepe noktasına ulaşacağının tahmin edildiğini kabul ettiğini söylüyor.
Farklı zamanlamalar
Tüm ülkelerin salımlarını aynı anda düşürmeye başlamalarının beklenmemesi gerektiği, bunun ülkelerin kalkınma seviyesine bağlı olduğunun kabul edildiği yeni bir metin var. Gelişmekte olan ülkeler yüzleştikleri farklı ekonomik koşullar nedeniyle böyle bir tanım talep ediyordu.
“30 yıldır ilk kez fosil yakıtların sonunun başlangıcına erişebiliriz”
Avrupa Komisyonu’nun İklim Kriziyle Mücadeleden Sorumlu Üyesi Wopke Hoekstra, anlaşma taslak halindeyken basın mensuplarına yaptığı açıklamada anlaşmanın “gerçekten önemli olabileceğini” söyledi.
Hoekstra, bir COP metninde ilk kez fosil yakıtlardan bahsedildiğine atıfta bulunarak, “30 yıldır ilk defa fosil yakıtların sonunun başlangıcına ulaşabiliriz” dedi.
Planın, küresel ısınmayı hayati önem taşıyan 1,5C hedefiyle sınırlandırma amacını güvence altına alma yönünde “çok önemli bir adımı” temsil ettiğini söyledi.
Daha önceki hiçbir iklim zirvesinde ülkeler petrol, gaz ve kömürden uzaklaşmak konusunda anlaşmaya varamamıştı.
Fosil yakıtlar, iklim değişikliğinin akla gelen ilk sebeplerden biri olsa da bugüne kadarki iklim konferanslarının anlaşma metinlerinde nadiren bahsedildi.
Bir anlaşmaya varılabilmesi için ‘Paris Anlaşması kapsamındaki ilk durum değerlendirmesi’ başlıklı taslak anlaşma metninin iklim zirvesine katılan 198 ülke tarafından onaylanması gerekiyordu.
Ev sahibi Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Pazartesi günü delegelere sunduğu taslak, “son derece yetersiz” ve “tutarsız” diye nitelenerek tepki çekmişti.
Salı sabah saatlerinde sona ermesi gereken konferansta fosil yakıt kullanımını sınırlamak için bundan sonra atılacak adımlarda anlaşmaya varılamaması nedeniyle müzakereler bu sabaha kadara devam etmişti.
